Prens adalarının 2. büyüğü Heybeliada, Bizans donemindeki ismi “halki” olan en yesil ada. Ayrıca gezilip görülecek yerler bakımından Büyükada’dan daha zengin diyebilirim. Adı niye böyle peki?
[related-article id="6517"]Uzaktan bakıldığında iki tepesinin heybe gibi görünmesinde. Adaya gelen kişi sayısı fazla ama Büyükada gibi boğucu bir kalabalık yok. Yaz aylarıysa gelen kesim hemen denize girmek için koylara yöneliyor. Ama turist gibi gezeyim keşfedeyim diyen sayısı epey az..
İskeleden dümdüz sola gidince hemen kıyıda heybetiyle Deniz Harp Okulu olduğunu hemen herkes bilir ama; Ümit Tepesi’nde bir yokuş patikadan tırmanıp kavuşulan Rum Ortodoks Ruhban Okulu’nu çok az kişi bilir. Öyle devasa öyle güzel bir bahçesi, mimarisi vardır ki giderseniz bana hak vereceğinize eminim!
İtiraf etmek gerekirse ben de daha önce bu denli karış karış gezmemiştim. İnsan bazen burnunun ucundaki güzellikleri göremez ya Adalar da biz İstanbullular için biraz öyle.
Hüseyin Rahmi Gürpınar Lisesi, Deniz Harp Okulu, Ruhban Okulu’nu barındıran en eğitime adanmış adamız diyebiliriz. Gerçi şimdilerde; açık olan sadece Hüseyin Rahmi Gürpınar Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.
Heybeliada’da mutlaka görmeniz gereken yerler
Başlamadan ufak bir hatırlatma yapmak isterim. Tarihi yapıları gezmek için Pazartesi dışında bir gün tercih edin. Bu yapıların çoğu Pazartesi günleri ziyarete kapalı.
Deniz (Bahriye) Lisesi: Ahh ahh Heybeliada denince akıllara gelen ilk tarihi yapıdır aslında. Dönemin kaptan-ı deryası Cezayirli Hasan Paşa tarafından yapımı başlatılıp 1773 yılında yılında bitmiş. Deniz Lisesi olarak hizmet veriyorken 2016 yılında diğer askeri liselerle beraber kapatılmıştır.
Süslü Mezar: Deniz Lisesi’nin yanından Oruçreis Sokak boyunca ilerlerseniz Süslü Mezar’ı görebilirsiniz. Yolun hemen sol tarafında askeri alan içerisinde kalıyor.
Aya Yorgi (Saint Georges) Uçurum Kilisesi: Büyükada cephesinde sanatoryum yolu üzerinde bulunan yapı yüksek falezlerin üzerinde bulunması nedenle uçurum kilisesi olarak adlandırılmaktadır.
Heybeliada Sanatoryum: 1924 yılında verem hastaları için Atatürk’ün emri ile yapılan Sanatoryum, Heybeliada’daki en tarihi yapılardan biri. Şu an faaliyette olmayan sanatoryum, 2005 yılında kapanmış. Ne kadar yıkık dökük olsa da mimarisi ile ihtişamını koruyor. Kaderine terk edilmiş Sanatoryum, limanın hemen arka tarafında bulunuyor. Ama içeri girmek tabii ki mümkün değil. Güvenlik yerinde kimse yok ama demir parmaklıklar ardında kurt köpekleri ve bir adam var. Aslına bakarsanız biraz da ürkütücü. 224 dönüm arazinin içinde bulunan, Rumlar döneminden kalan tarihi bina, ağaçlarla çevrilmiş tepenin tam ortasında harabe halde duruyor. Deniz Lisesi’ni arkanıza alıp askerî bölge olan yokuşu çıkmaya başlarsanız karşınıza çıkacaktır. Bu arada izleyenler bilir burada en son ‘Kelebeğin Rüyası’ adlı film çekilmişti.
Ruhban Okulu: Siz hiç Heybeliada’nın tepesinde konumlanan, muazzam manzaraya sahip, Ruhban Okulu’nu ziyaret ettiniz mi? “Etmedim.” Dediğinizi duyar gibiyim. Bence dünyanın en güzel okulu Heybeliada’da. Ruhban okulu neo-klasik ve neo-Bizans stillerinin birleşimiyle sizi selamlıyor. Giriş için özel izin vs. gerekmiyor. Sadece görevli beyfendi; girişte kayıt alıyor. İsminizi ve kaç kişi girdiğinizi not etmeniz yeterli.
Adanın kuzeybatı yönündeki çamlarla kaplı Ümit tepesinde Ruhban Okulu’nu göreceksiniz. Atina İlahiyat Fakültesi’nden sonra kurulan ilk akademik okul olma özelliğini taşıyor. Bahçede mini bir hayvanat bahçesi var. Tavus, deve kuşu, kaplumbağa, keçi gibi çeşitli hayvanları barındırıyor. Teras manzarası da muazzam! Ünlü bir kütüphanesi de var. (Kütüphane için özel izin gerekebilir.)
Aya Nikola Klisesi: Heybeliada’nın meydanında konumlanan kırmızı bir kilise. İşte bu kilise denizcilerin koruyucusu Aziz Nikola’ya ithafen yapılmış. İçerisinde; 1775 yılında ölen Piskopos I. Samuel’in mezarı da bulunuyor. Korkup girmeyenler online mııı? 😀
Heybeliada Cami: Ümit sokağında bulunan diğer adı ile Meydancık Cami, 1935-36 yıllarında yapılmış. Vakıf idaresi tarafından Kadı Abdülkadir Efendi’ye ithafen yaptırılmış.
Hüseyin Rahmi Gürpınar Müze Evi: Cumhuriyet dönemi yazarlarından Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın yaklaşık 30 yıl yaşadığı evdir. Giriş ücretsiz olup 1945 yılından bu yana yazarın eserlerinin el işlerlinin ve özel eşyalarının sergilendiği bir müze ev şeklinde restorasyonu yapılmıştır. Gürpınar’ın özel eşyaları, kendi eliyle yaptığı resimleri, el işi çalışmalarının yanında şahsi kütüphanesi de bulunmaktadır.
İnönü Evi Müzesi: Daha önce gezmiştim ama bu sefer tadilatta olduğu için gezemedim. Bir ada sakinlerinden olan İsmet İnönü’nün yıllarca ikamet ettiği köşk kısa bir süre Atatürk tarafından da kullanılmıştır. İnönü Vakfı tarafından müzeye çevrilmiştir. İçerisinde ailenin yaşamına tanıklık eden birçok tarihi eser bulunmaktadır.
Terk-i Dünya Manastırı: Dünya ile bağlantısını kesmek isteyen keşişler buraya gelip, uçurumun kenarında inzivaya çekilirmiş. Keşişler terk-i diyar yapıp buraya geldiği için de ismi Terk-i Dünya Manastırı olarak biliniyor. Kış aylarında yalnızca salı ve yaz aylarında ise yalnızca perşembe günleri açık. Ben hafta sonu gittiğim için içeriyi ziyaret edemedim. Adanın en uç noktalarından birisi. İçeri giremezseniz üzülmeyin, manzarası da güzel.
Merit Halki Palas: Heybeliada’nın en güzel otellerinden biriydi kendisi. Maalesef artık hizmete kapalı. Ada ziyaretine anlam katan, konumuyla, manzarası ile, tarihi dokusu, hizmet kalitesi ile tek olan bu otelin konuğu olamadığım için üzgünüm. Devasa bir havuzu ve alanı var. Tadilat için kapandığı söylense de arazi sahipleri ile ilgili sorunları var. Yine de begonvillerle kaplı demir kapısı önünde durup fotoğraf çekilmek güzel.
Değirmenburnu Mesire Yeri: Geniş, temiz, bakımlı yeşillik piknik alanına hoşgeldiniz. Buraya girmek için girişte belli bir miktar para ödüyorsunuz. Yanlış hatırlamıyorsam 6 TL idi. Açıkcası iyi de yapıyorlar. Yoksa bu kalabalığın cıvkı iyice çıkabilir. Ben ücretsiz girdim çünkü geliş sebebim: ne piknik ne de deniz! Değirmen Restoran’da keyif yapmaya gittim. Bir öğle molası ya da akşam yemeği için sizlere de tavsiye ederim.
Halk (Andon) Eczanesi Hikayesi: Böyle özel hikayelere bayılıyorum. Sizin de bilmenizi istiyorum. Andon amca ve eşi Kiça’nın işlettiği eczanede; Andon Prokos, nezaketiyle Heybeliada’ya nam salmış. Eczaneye gelen on yaşın altındaki çocuklara bile, “Buyrun küçük hanım”, “Buyrun küçük bey” diye hitap edermiş…1955 yılında kızları Ekaterina doğmuş, 6-7 Eylül olaylarında teknelerle Heybeliada’ya gelen yağmacılar, adadaki bazı işbirlikçilerin yardımıyla önünde direnen bekçiyi etkisiz hale getirip, eczaneyi ve Prokos ailesinin dükkânın üstündeki evini taşa tutmuş,taşlardan biri henüz kırk günlük olan Ekaterina’nın beşiğine isabet etmiş. Prokos ailesi bir şey olmamışçasına yaşamlarına devam etmiş ve 1957’de kızları Sofia dünyaya gelmiş…
Kızlarını büyüten Andon ve Kiça Prokos, emekliye ayrılıp kışları Atina’da yaşamaya karar vermiş. Eczaneyi devrederlerken, baba Anastas Prokos’un Bakırköy’deki Prodromidis’in eczanesinden satın aldığı, 1912 yapımı antika ecza dolapları, ilaç karılan porselen havanlar, damıtma ve tablet gramaj kesme aletleri, antika ocakları; Heybeliada için sahip çıkılması koşuluyla dükkânda bırakılmış…Maalesef bu çok önemli kültür mirası, onların ardından bir ilaç firmasının özel koleksiyonuna satıldı. İçerisinde bulunan birçok antik eşya Hadımköy’deki Abdi İbrahim ilaç firmasının tesislerine taşındı. Şimdi Halk Eczanesi yok. Heybeliada’Da 2 adet eczane bulunuyor.
Heybeliada’da ne yiyelim, ne içelim?
Değirmenburnu Restoran: Yollar, tarihi yapılar, fotoğraf kareleri çekelim derken yorulduk pek tabi. Şimdi güzel bir mola zamanı. Dediğim gibi Mesire alanına girerken restorana gireceğiz derseniz para ödemek zorunda kalmıyorsunuz. Hemen denize sıfır bir masayı seçip, patates kızartması ve paçanga böreği siparişi veriyoruz. 2 de buz gibi bira! Heybeliada’ya gups gups!
Bu arada ızgara seçenekleri çok güzel mezeleri de var! Biz, kışın bile müdavimiyiz. Akşamları arkadaşlarımızla güzel bir akşam için Değirmenburnu’na geliyoruz. 🙂
Roma Dondurmacısı: Heybeliada iskelesinin sonunda bulacaksınız. Senelerin esnafı. Hala aynı kaliteli hizmeti sunuyor. Küçükken yediğim lezzet hiç değişmedi. Dondurması çok lezzetli bana hak vereceğinizi tahmin ediyorum. Çikolatalısını mutlaka eklettirin o külaha! 🙂
Denizatı: Vapurdan inince hemen sizi karşılayan, ada halkının uğrak yerlerinden. Güzel bir akşam üzeri, oyunlarını oyanayan tonton amcaları görmeniz muhtemel.
Güzel ada manzarasına karşı, benden size ufak bir tavsiye: o güzel limonatalarından söyleyin! Eee hatta ikinciyi de önden söylemenizi tavsiye ederim çünkü o kadar lezzetli ki, ‘üzgünüz kalmadı’ sözleriyle karşılaşabilirsiniz…